Etnoandragoji Bağlamında Halk Ozanı-Molla İlişkisine Bakış: Atabek Yurdu Örneği

Özet

Eğitim, biyolojik bir varlık olan insan yavrusunu insanlara ait kültürel mirası aktararak ataları gibi bir yetişkin insan yapma çalışmasıdır. Bu eğitim çalışması, ailede, toplumda ve okulda sürdürülür. Çocuğun aile ve toplum içinde eğitilmesi etnopedagojinin konusu iken, okulda eğitilmesi de pedagojinin konusudur. Eğitim, kişi yetişkinliğe erişince bitmez, yaşam boyu devam eder. Okul çağı dışına çıkan yetişkinlerin eğitimleri de sürer. Bu eğitim informal bir eğitimdir. Yetişkin insanlar her yerde ve her türlü araçtan yararlanarak kendiliğinden öğrenirler. Bu öğrenmeler, medya, sokak, sosyal mekânlar, sanatsal etkinlikler ve ibadethanelerde olabilir. Önceki yüzyıllarda köy ve mahallelerdeki ibadethane görevlileri toplumun kanaat önderleriydi. Başka bir kanaat önderi ise halk ozanlarıdır. Bunlar hikâye anlatıp türkü söyleyerek Dede Korkut geleneğini sürdüren eğiticilerdir. Halk ozanları, 20. yüzyılın ortalarına kadar etkili olmuş ve Türk toplumlarında yetişkinleri eğiten ve eğlendiren bilge kişi rolünü oynamışlardı. Bunların yaptığı eğitimi etnoandragoji olarak adlandırmak mümkündür. Geleneksel toplumda mollalar ve âşıklar genellikle birbiriyle iyi geçinmiş ve birbirlerini tamamlamışlardır. Ancak bazen sürtüştükleri de olmuştur. Bu makalede kanaat önderi olarak âşık ve mollaların çekişmeleri incelenmiştir.